یادداشت
۱۴۰۴/۰۳/۱۷
به قلم نویسنده
زمان تقریبی مطالعه: ۵ دقیقه
شهری برای همه؛ جایی که هیچ مانعی وجود ندارد
تصور کنید روزی از خواب بیدار شوید و شهری را ببینید که برای همه طراحی شده است. شهری که تنها برای افراد سالم و توانمند ساخته نشده، بلکه برای هر کسی چه با ویلچر، عصا، کالسکه، کم‌بینا، ناشنوا یا حتی افراد پیر قابل زندگی است. شهری که همه در آن می‌توانند مستقل، ایمن و با کرامت زندگی کنند.
در این شهر، خیابان‌ها و پیاده‌روها دیگر پر از موانع نیستند. سطح معابر صاف و هموار است، بدون دست‌انداز یا جوی آب، با شیب‌بندی‌هایی که نه‌تنها برای افراد دارای معلولیت، بلکه برای سالمندان و مادران با کالسکه هم مناسب هستند. ورودی ساختمان‌ها، اداره‌ها و فروشگاه‌ها طوری طراحی شده‌اند که همه بدون نیاز به کمک، وارد آن‌ها شوند.
در ایستگاه‌های مترو دیگر خبری از آسانسورهای خراب یا پله‌های خسته‌کننده نیست. همه‌چیز کار می‌کند، همه‌چیز در دسترس است. قطارها، اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها همگی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که افراد دارای معلولیت چه نابینا باشند، چه از ویلچر یا عصا استفاده کنند، بتوانند با اطمینان و راحتی از آن‌ها بهره‌مند شوند.
اما ماجرا فقط به حمل‌ونقل محدود نمی‌شود. در این شهر، آموزش و ارتباطات برای همه قابل‌فهم و قابل‌دسترس هستند. کلاس‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که همه‌ی دانش‌آموزان و دانشجویان با هر نوع نیاز یادگیری بتوانند به‌راحتی در آن حضور یابند. منابع آموزشی در قالب‌های متنوع ارائه می‌شوند: متون صوتی، تصویری، بریل و دیجیتال، تا افراد با شیوه‌های مختلف یادگیری بتوانند از آن‌ها بهره‌مند شوند. زبان اشاره نه‌تنها در دسترس ناشنوایان، بلکه به عنوان بخشی از سواد ارتباطی عمومی تدریس می‌شود.
فرم‌ها و خدمات اداری نیز ساده‌سازی شده‌اند. نسخه‌های دیجیتال با طراحی کاربرپسند و توضیحات روشن به همه شهروندان، از سالمندان گرفته تا افرادی با مشکلات شناختی یا سواد کمتر، امکان می‌دهد که بدون نیاز به واسطه، امور خود را انجام دهند. در ادارات و مراکز عمومی، اطلاعات از طریق ترکیبی از صوت، تصویر و خط بریل ارائه می‌شود تا همه بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
در این شهر، پارک‌ها و فضاهای عمومی نیز طوری طراحی شده‌اند که افراد با شرایط مختلف بتوانند از آن‌ها لذت ببرند. مسیرهای هموار برای ویلچر و کالسکه، راهنمای صوتی و تابلوهای دارای خط بریل برای افراد نابینا و صندلی‌های مناسب در نقاط کلیدی برای سالمندان فراهم شده‌اند. این شهر نه برای گروهی خاص، بلکه برای همگان است.
مهم‌تر از همه، در این شهر نگاه ترحم‌آمیز جایی ندارد. افراد دارای معلولیت نه به‌عنوان منبع الهام، بلکه به‌عنوان شهروندانی برابر با حقوق کامل شناخته می‌شوند. انسانی که حق دارد بی‌مانع در جامعه زندگی کند، کار کند، بیاموزد و رشد کند.
شاید چنین شهری هنوز در دنیای واقعی به‌طور کامل شکل نگرفته باشد، اما گام‌های اولیه برای ساخت آن از همین امروز می‌تواند آغاز شود. ساخت رمپ‌ها، حذف موانع فیزیکی، ساده‌سازی فرآیندهای اداری و طراحی فراگیر فضاها، تنها تغییرات فیزیکی نیستند؛ بلکه نشانه‌ای از باوری عمیق به عدالت اجتماعی، برابری در دسترسی و حضور واقعی همه در جامعه هستند.
مناسب‌سازی تنها برای افراد دارای معلولیت نیست؛ بلکه برای همه ماست. روزی ممکن است به دلایلی مانند سالمندی، بیماری یا حتی خستگی روزمره، بالا رفتن از پله یا عبور از مسیرهای دشوار برایمان سخت شود. شهری که برای همه طراحی شده باشد، شهری است که زندگی را برای همگان در هر سن، شرایط یا توانایی آسان‌تر، مستقل‌تر و عادلانه تر می‌کند.
شاید شهر بدون مانع فعلاً فقط در ذهن ما شکل گرفته باشد، اما با آگاهی، همکاری و اقدام‌های کوچک و پیوسته، می‌توانیم آن را به واقعیت تبدیل کنیم.
